Yazılarımı takip eden okurlardan biri, ilgimi çekeceğini düşünerek mailime bir yazı göndermiş. Çok sayıda mail geldiği için iyi takip edemiyorum. İmzasız olarak İnternet’te gezinen o yazının, bana ait ve bir yıl önce bu köşede yayınlanmış olduğunu görünce şaşırdım...

* * *

Bir önceki “Yönetecek bir şey kalmadı ki” başlıklı yazıda üzerine gitmeye çalıştığım siyasal kültür meselesi de popüler kültürün konularından biridir ve belki de en önemlisidir.

POPÜLER KÜLTÜR kavramının bugünkü seviyesinde popüler olmadığı günlerde, kavram üzerine yazılmış kitapların çoğu işin teorik yanlarına yönelik konulara değiniyordu. Ahmet Oktay’ın, 90’lı yılların başlarında okuduğum “Türkiye’de Popüler Kültür” adlı eseri, popüler kültür kavramına ilk defa ciddi anlamda şekil veren bir yaklaşım tarzı içeriyordu.

Ahmet Oktay kitabında, popüler kültüre ‘olgu’ diyerek; son 50 yılda Türkiye’de hangi biçimde varlık kazandığını ve biçimlendiğini ele alıyor.

Bu olgunun yaşam alanı olan medyanın Cumhuriyet’in başlangıcından günümüze kadar, verili düşünce kalıplarına paralel olarak nasıl bir söylem değişikliği geçirdiğini ortaya koyuyor.

Ahmet Oktay, hayatında hiç Tsunami görmemiş bir Japon’un, -kendine göre- büyük dalgalara karşı eleştirisini, gayet samimi bir dille ifade ederken, popüler kültürün medyada yaşam alanı bulduğunu belirtmiş. Yani popüler kültür, medya kaynaklı bir olgu! Burada dikkati çeken durum ise söz konusu eserin İnternet öncesi geleneksel (yani; sadece gazete, radyo ve TV bazlı) medya varken bu sonuca varılmış olmasında.

Peki, İnternet’in ortaya çıkması ile birlikte popüler kültür olgusunda yaşanan değişim hâlâ aynı terim ile ifade edilmeli mi? Yoksa artık elektronik destekli bu sanal kültür garabetine başka bir isim vermek mi gerekir?

* * *

Kültür, Üretmek Demektir!

Öyleyse popüler kültürün de üretim olgusunu içerisinde taşıması gerekir. Üretim kavramının da kendi mecrasında bir tartışması var: Bunlar, soyut ve somut üretim kavramlarıdır.

Bu iki tartışmayı birbirine tokuşturursak, popüler kültür için soyut ve somut şeklinde ikiye ayrılabilir ki; bu durumda, “soyut popüler kültür” tümüyle sanal medyanın varlıksız üretimine denk gelir.

Peki, sonuç nedir?

Burada çetrefilli bir labirentin kıvrımlarına girmeden üretimimizi -hiç de popüler olmayan bir şekilde- dosdoğru yapmalıyız:

1-Popüler kültürün soyut üretimi ön plana çıkaran eğilimleri, geleceği olmayan ürünleri öne çıkarmıştır. Geleceği olmayan ürünler; sanat ve edebiyattan tutun da günlük yaşamın ihtiyaçlarına çözümler üreten teknolojilere kadar etki altına almıştır.

2-Gelecek hesabı yapılmayan planlama ve tercihleri öne çıkarmıştır. Birkaç yıl kullanılan aletler, evler, malzemeler, yollar, köprüler, hastaneler, fabrikalar ve santraller benzeri bayındırlık yapıları gibi…

3-Geleceği olmayan düşünce yapıları, geleceği olmayan bir insanlığa doğru gidişe de sebep olmaktadır. Hızlı büyüme (hatta büyüme tek başına bir belâdır! Bunu “iyi” diye anlatmak bile başlı başına şeytani bir çürümüşlük göstergesi olarak görülebilir. Büyümenin öne çıkarılmasının tek nedeni,  gelişme eksikliğini kamufle etme kaygısıdır, aşırı üretim ve bunun sonucu olarak aşırı tüketim; tümüyle sakatlanmış bir düşünce yapısının eseridir!

* * *

Popüler kültür, kültürün (yani üretme davranışının) sürdürülebilir olmayan bir yolda, sürebildiği kadar gitmesine; sinirleri alınmış, tepkilere duyarsız kalınmış, gelecek kaygısı hissetmeden, sırf bu günü hoş tutma amacıyla devam ettirilmesidir.

Toplumbilim, siyaset bilim ve sosyal antropoloji gibi çeşitli davranış bilimlerinin üzerinde yoğunlaştığı bu toplumsal olgunun ürünlerini geleceğe taşınabilir hale getirmek çok da zor değildir.  Ürünlerin nitelikli ve akıl süzgecinden geçmiş ürünler olması (bir başlangıç olarak) yeterli olabilir.

Bundan 1000-1500 yıl önce yapılan eserlerin hepsi değerli değildi ama bugüne kalmayı başaran eserleri hiç ayırt etmeden ‘paha biçilemez’ diye sınıflandırmasını biliyoruz.

Bilmesine biliyoruz ama bu gün, yaşam süresi 100 yıl olan çimento gibi süreli bir malzemeyi kullanarak bin yıl yaşayacak köprüler ve binalar yapamayız.

Evlerimize plastik ıvır zıvırlar alırken ya da sahte eşyalara para verirken bunları çocuklarımıza bırakmayı hedeflemediğimiz kesin! Torunlarınız, bugün kullandığınız plastik ıvır-zıvırı “bak bu anneannemden kaldı” diye saklayacak değil ya! Hepsi çöpe gidecek!

Daha 60-70 yıl öncesine kadar basılan kitaplar en az bin yıl okunabiliyordu. Bu gün evinde yeni baskı kitaplardan oluşan kütüphanesi olanlar şunu bilmeli: O kitapların; çocuklarınız okurken sayfaları çıtır-çıtır kırılacak, torunlarınız okurken ise tamamen ufalanacak! Çıtır-çıtır kırılacak olan, kitaplıklar değil, kitaplar! İki asır sonra bu gün elinizde tuttuğunuz hiçbir güncel kitap kalmayacak!

Bugün yaptıklarınız, eserleriniz ve hayatınız boyunca bu dünyaya kattığınız ne varsa 100-150 yıl içerisinde toz olacak!

Siz hala değersiz bibloları, sahte tabloları, korsan kitapları, 3TL’ye satılan sahte kaşarları, 2TL’ye satılan sahte salamları, 2TL’ye yarım ekmek sahte dönerleri yemeye devam edin.

Gerçeklerinin arasında bile seçici olmak gerekirken, sahtelerini hiç sorgulamadan tüketmek popüler kültürün çürümüşlüğünün en güzel göstergesidir.

Sahte ürünleri almaya devam edin ki, bu sahtekârlar iyice semirip şişsinler ya da topladıkları paralar ile birer gemi alıp bu ülkeden gitsinler. O zaman belki kurtuluruz.

Hep sevgi ile kalın…